‘Weet u wel wat voor reputatie Schiedam heeft in Nederland?’
Nog tijdens mijn bezoek aan de Nederlandse jeneverstad loopt de june. mailbox vol. Wat wij wel denken in Schiedam te vinden dat ook maar enigszins de moeite waard is om er een artikel aan te wijden? En of we beseffen dat het kleine zusje van Rotterdam zo’n beetje hetzelfde gevoel oproept in Nederland als bijvoorbeeld Charleroi in België?
Ik schrik een beetje van die kwalijke geur, want Schiedam treft me als een fijne, behapbare plek met charmante kanalen en gekinderkopte stegen en straten die afdalen naar het water, waarlangs we de waarlijk grootste molens vinden die hoogstwaarschijnlijk ooit in Nederland en ver daarbuiten zijn gebouwd. En is het niet altijd zo dat een idee of analyse over een bestemming afhangt van details, en van het gevoel van de dag, en van de mensen die je er ontmoet?
Ik ontmoet de sprankelende Ayla Schallig in het toerismebureau – koosnaam S’DAM. Ayla ademt alles wat Schiedam wil zijn: jong, pertinent, zelfbewust. ‘Er is in het verleden waarschijnlijk te weinig gebeurd met de potentiële troeven,’ vertelt ze op weg naar de Korenbeurs. ‘Schiedam heeft zich te lang neergelegd bij het imago van paupers en schelmen. Terwijl je dat net zo goed kunt omdraaien en het in je voordeel uitspelen. We hébben heel veel, nu is het de bedoeling dat ook op de juiste manier te vertellen.’
Het ‘heel veel’, dat speelt zich goeddeels rond de geschiedenis van de jeneverindustrie af. Het hart van Schiedam is een aaneenschakeling van oude handelshuizen waar moutwijn, graan en spoeling werden verhandeld. Dat gebeurde bijvoorbeeld in de Korenbeurs, een werkelijk prachtig monumentaal pand dat gebouwd werd in 1787 onder leiding van de Italiaanse architect Giovanni Francesco Giudici, in Nederland bekend als Jan Giudici. Tegenwoordig heeft het een nieuwe functie als stadsbibliotheek met een prachtige binnentuin in het atrium.
Een aanrader, voor wie niet meteen omvalt bij een zuchtje wind
Vroeger stonden er wel 30 molens in Schiedam. Zij moesten voldoende wind kunnen vangen en er was ruimte nodig voor opslag en productie. Daardoor groeiden ze uit tot de hoogste ter wereld. Het zijn niet de kleine, pittoreske windmolens die we kennen uit De Beemster, maar echte reuzen met twee of meer verdiepingen. Ze bepalen al honderden jaren de skyline van Schiedam. Met Ayla en de gids stappen we de beruchte Molen De Walvisch binnen, die zijn naam niet aan de omvang maar aan de Groenlandse walvisvaart aan het einde van de 18e eeuw te danken heeft. In die jaren groeide het afzetgebied voor de moutwijn en de jenever.
De stellingmolen werd gebouwd in 1794. Je kunt de molen vrij bezoeken, en de zolders zijn ingericht als een museum. Op de panoramazolder wordt een film op 180 graden gespeeld die alles leert over de geschiedenis van de Schiedamse molens. Op de volgende zolder leer je alles over de werking van de Schiedamse brandersmolens en het leven van de molenaar. Op het hoogste punt van de molen kun je van het uitzicht genieten op de balie van de molen. Een aanrader, voor wie niet meteen omvalt bij een zuchtje wind.
Natuurlijk is ook het Jenevermuseum razend interessant als je meer wil weten over de geschiedenis van het distillaat. Ik ben in de wolken met de vele oude flessen én met het overzicht van wat vandaag in Schiedam allemaal geproduceerd wordt. Jenever was lange tijd erg on-hip, maar wordt sinds een jaar of twintig mee omhoog gestuwd door de hernieuwde belangstelling voor gin, die overigens ook in grote aantallen gestookt wordt in Schiedam. Het museum heeft trouwens een eigen branderij waar je de stokers in actie kunt zien. Hier wordt de moutwijnjenever Old Schiedam gemaakt, precies zoals ze 300 jaar geleden al deden. Dit doen ze volgens de traditionele Hollandsche Methode, naar recept uit 1700.
Let ook even op de hoogstoriginele chocolade-uit-de-muur!
Wat Schiedam zo interessant maakt? De manier waarop men handig gebruikmaakt van nieuwe trends om het verleden weer in de belangstelling te brengen. En dat gebeurt hoofdzakelijk met culinair erfgoed. We proeven chocolade met jenever bij De Bonte Koe, een in 1992 opgericht familiebedrijf aan de Lange Haven. Winkel en productie bevinden zich letterlijk op twee niveaus: aan de ene kant ligt de ingang een verdieping lager dan een straat hogerop. In het oude Jenever Pakhuis maakten de jeneverdampen plaats voor heerlijke cacaogeuren. Vandaag is De Bonte Koe uitgegroeid tot een heus regionaal fenomeen met niet alleen een historische thuisbasis in Schiedam, maar ook een moderne chocolade conceptstore in Den Haag en een winkel in Rotterdam. De producten worden nog volgens de originele recepten gemaakt met eerlijke chocolade en ingrediënten. Let ook even op de hoogstoriginele chocolade-uit-de-muur!
In de oude stokerij 1714 eten we een bonte stoet lekkere hapjes van het huis, die we combineren met de grote succesformule: cocktails. Het lag voor de hand dat de Schiedamse distillers op de kar van de craft cocktails en speakeasy’s zouden springen; met zoveel stokerijen en de hoeveelheid gin en jenever kun je alle kanten op, van een kruidige gin & tonic tot een hippe espresso martini.
Allerfraaiste activiteit is de proeverij van S’loep – let op de S’DAM-woordgrapjes, waarbij ik eerst word opgehaald in heuse Peaky Blinders-stijl en vervolgens per sloep naar de speakeasy van distilleerderij Loopuyt gebracht. Aan boord wordt een proeverij van cocktails aangeboden, en allerlei ander lekkers van Post Schiedam. De mand met proviand wordt bij de brug over de Oude Sluis aan een touw aan boord gebracht. Over de geheime speakeasy bar van Loopuyt & Co kan ik niet al te veel vertellen, om de goudeerlijke reden dat hij geheim is. Maar verwacht je aan een opeenvolging van verrassingen, dingen die niet zijn wat ze lijken, en een afsluiter op een locatie die je nooit meer vergeet. Wie zei ook weer dat Schiedam saai was? S’DAM is puntgaaf en keicool.
Door Toni De Coninck.
Meer info op de Facebook-pagina en de Instagram-pagina van Schiedam. Algemene info over reizen naar Nederland vind je vanzelfsprekend via holland.com.
