Noord-Brabant was het speelterrein van grote kunstenaars. Het leven, de landschappen, de mensen en de cultuur dienden als inspiratie. Ook voor Vincent van Gogh, geboren op 30 maart 1853 in Zundert. Na een hele reeks omzwervingen en mislukte carrières vond hij pas op latere leeftijd zijn roeping. Hij wilde het leven van de armen schilderen. De boeren en boerinnen die dag in dag uit op het veld werkten. Hij raakte erdoor bezeten. ‘We krijgen in Nuenen veel toeristen over de vloer die schrikken hoe klaar en kleurrijk het hier is. Ze verwijzen naar de schilderijen van Van Gogh. Die donkere kleuren, dat was de emotie van de mensen die hij weergaf. Hij was daarmee zijn tijd ver vooruit’, zegt Vincent van Gogh-kenner en gids Frans van de Boogaard. ‘Het zijn ruwe emoties. Ik vind schilderijen maar plaatjes, maar Van Gogh is zo’n schoon mens.’ Samen met 5 andere liefhebbers stampte Frans het Vincentre in Nuenen uit de grond. Een ontmoetingscentrum over het leven van de schilder. Intussen telt het museum 160 vrijwilligers.
Van Gogh kwam in 1883 aan in Nuenen. Zijn vader was er dominee en hij trok bij zijn ouders in. ‘Dit was zowat de armste streek van Nederland. Van Gogh was slechts 7 jaar actief als schilder en 2 jaren daarvan bracht hij in Nuenen door’, vertelt Frans. ‘Hier ontwikkelde hij zich, maakte hij studies van handen, hoofden, koffiekannen, enzovoort. Hij raakte volledig in de ban van het leven van arme mensen. Uiteindelijk schilderde hij hier een van zijn bekendste schilderijen, De Aardappeleters.’
Of ze het in Vincentre niet erg vinden dat ze geen echte Van Gogh in hun bezit hebben? ‘Neen, we hebben hier een openluchtmuseum. Wandel 1,5 kilometer door het centrum en je treedt echt in de voetsporen van van Gogh. We kunnen je tonen waar hij woonde en werkte, je zijn schilderijen beter laten begrijpen. Daarom werkten we een hele reeks wandel- en fietstochten uit langs 23 verschillende punten die je iets over het leven van de schilder bijbrengen. Op 18 van die punten installeerden we praatpalen waar je fragmenten uit de dagelijkse brieven aan zijn broer Theo hoort.’
Het werk hangt in het Amerikaanse tennismuseum want het is het allereerste schilderij waarop de sport afgebeeld wordt
Helemaal anders dan van Gogh en enkele eeuwen vroeger in de tijd vinden we Lucas Gassel. Een ontdekking voor velen. ‘Heel wat mensen uit Helmond kennen hem niet, maar in de 16de eeuw was hij een succesvol schilder’, zegt Maartje, museumdocent in De Kunsthal waar de voorbije zomer een overzichtstentoonstelling van het werk van Lucas Gassel liep. ‘Deze expo was best speciaal. Voor het eerst kwamen alle werken uit 15 verschillende landen samen in Helmond, waar hij opgroeide. Hij was geen van Gogh of Rembrandt, maar hij was wel een meester in het schilderen van landschappen. Dat deed hij met een ongelofelijke precisie.’
Lucas Gassel verzon zijn landschappen en werkte ze uit in een typerende stijl. Het doek werd meestal opgedeeld in 2 of 3 delen met een hoge horizon. Het creëert een dromerig, atmosferisch perspectief. En door die hoge horizon hebben zijn schilderijen een redelijk realistisch gehalte. Het lijkt alsof je zelf naar het landschap staat te kijken. De tentoonstelling komt er niet zomaar. 450 jaar geleden stierf de schilder en dat wilde de Stichting Lucas Gassel niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Doorheen Helmond zijn parcours en kijkkisten vormgegeven en vind je moderne herwerkingen. In het straatbeeld gebeurde dat met Goeikes, foto’s die een vrije interpretatie van Gassel zijn werk geven.
De Cacaofabriek ging een stap verder. Aan de expo Lucas Gassel Revisited namen 24 Belgische en Nederlandse kunstenaars deel. Er hangen 23 werken in verschillende media. Ruimtelijk werk, schilderijen en films brengen een boeiende mix. Bij sommige is de connectie wel even zoeken, maar allemaal zijn ze gewoon geniaal vormgegeven. Vooral het schilderij van David en Bathseba komt vaak terug. Het origineel is dan ook oprecht boeiend. Allerlei kleine tafereeltjes met een heleboel verschillende verhaaltjes. Het werk hangt in het Amerikaanse tennismuseum want het is het allereerste schilderij waarop de sport afgebeeld wordt.
Nooit geweten dat konijnen zo zacht en tegelijk zo dreigend kunnen afgebeeld worden
We reizen door naar ’s-Hertogenbosch. Den Bosch voor de vrienden. Het is de stad waar Jheronimus Bosch zijn Tuin der Lusten schilderde. En ook de stad waar je het Noordbrabants Museum vindt, een van de oudste musea van Nederland. We waren er vooral om de geschiedenis van Noord-Brabant te ontdekken met de collectie Het Verhaal van Brabant. Die geeft een overzicht van 1400 tot nu. Van middeleeuwse voorwerpen over 11 Van Gogh schilderijen tot een DAF en gebruiksvoorwerpen uit een niet zo heel ver verleden. Het is overigens de enige plaats in Noord-Brabant waar je een echte van Gogh kan bewonderen: de boerinnen uit De Aardappeleters, De Pastorie te Nuenen of De Collse watermolen. Daarnaast zijn ook de tijdelijke expo’s het ontdekken waard. Vooral die rond het werk van de Chinese kunstenaar Shao Fan maakte een blijvende indruk. Nooit geweten dat konijnen zo zacht en tegelijk zo dreigend kunnen afgebeeld worden. Ga zeker ook eens langs de Meesterwerken uit Wenen. Je bewondert er schilderijen van Rubens, Rembrandt, Van Dyck, Jacob Jordaens, … uit de collectie van de Weense Akademie der bildenden Künste.
We hadden het al even over Jheronimus Bosch. De middeleeuwse schilder woonde en werkte in Den Bosch. Zijn fantasierijke wereld met duivels en allerlei wezentjes fascineren eindeloos en zowat alle historische monumenten in de stad hebben een link met Jheronimus Bosch. Zoals de bijzonder mooie Sint-Janskathedraal waar hij instond voor de decoratie en waar hij begraven is. Het werk van de schilder ontdekken doe je in de schaduw van de kathedraal, in het Jheronimus Bosch Art Centre. Geen echte werken, wel replica’s op ware grootte die een goed overzicht geven.
Den Bosch en haar geschiedenis volledig vatten? Dan is een boottochtje over de Binnendieze een absolute aanrader. Je vaart onder en tussen de oude huizen op natuurlijke waterlopen die mee instonden voor de economische groei en bloei van de stad. Bij momenten wordt het heel krap en moet je je bukken om tussen de kleine muuropeningen te varen. Maar het is een beleving van begin tot einde. De gidsen zijn echte liefhebbers van de stad en kennen zowat elke muur of steen die er ooit gebouwd is. De tijd lijkt even stil te staan en toch ook weer niet.
Noord-Brabant culinair
Naast de landschappen, gezellige steden en kunst moet je ook voor heerlijk tafelen in Noord-Brabant zijn. Chef van het Jaar Soenil Bahadoer is afkomstig uit Nuenen en baat er ook zijn tweesterrenzaak De Lindehof uit. Maar culinair genieten staat zowat centraal in de hele streek. Zo werd voor de overzichtstentoonstelling van Lucas Gassel een culinair arrangement in het leven geroepen. Een walking dinner langs drie restaurants in de stad. Letterlijk. Je start bij Roka, een verfijnde Japanse keuken in de schaduw van de kerk van Helmond. Daarna wandel je naar sterrenrestaurant De Rozario. Chef Jermain de Rozario leerde de stiel bij Soenil Bahadoer. In zijn eigen restaurant combineert hij zijn Indische roots met een leuke twist tot “gerechtjes met punch en finesse”. Niet onze woorden, wel die van Michelin. En in dit geval kunnen we dat enkel bevestigen. Na De Rozario wandel je naar 33 Good Food voor het dessert. 3 compleet andere keukens, 3 totaal verschillende sferen.
In Den Bosch gingen we tafelen bij chef Dennis Middeldorp van restaurant Sense. Want eten doe je met je zintuigen. En bij Sense ook met je hart. Een ontdekking langs spannende gerechten en verrassende, unieke wijntjes. Zin in iets compleet anders? Stap dan tijdens deze zomermaanden naar Het Smakenrad en geniet van een koffietje met Bossche Bol op 50 meter hoogte.
Door Anastasia Verleysen.
