Etten-Leur, fleur en kleur
Waar van Goghs geboortehuis in Zundert – eveneens een halte op de route – ligt, is het vooral in Etten-Leur dat de fundamenten van zijn kunstenaarschap ontstonden. Hier liet hij zich voor het eerst registreren als schilder in het Raadhuis, had hij zijn eerste atelier en ontmoette hij zijn eerste grote (verboden) liefde. Op de Markt word ik meteen gegroet door de Moeierboom, in 2020 nog verkozen tot de mooiste boom van Nederland. Hoewel de felgele bistro Vincents op het eerste zicht de enige verwijzing naar de Brabantse kunstenaar lijkt, blijkt niets minder waar.
Een smal paadje naast de pittoreske kosterswoning waar fans van zonnebloempatronen hun hart kunnen ophalen in de Etten-Leur City Shop voert me naar de achterzijde van de van Gogh Kerk. Hier sieren een reusachtig zelfportret van de schilder en diens schetsen van Etten-Leur de muur van het Raadhuis. Het kerkgebouw zelf heeft geen religieuze betekenis meer, maar doet wel nog dienst als officiële trouwlocatie, wordt mij verteld. Elkaar het jawoord geven onder De Sterrennacht in een glas-in-lood raam maakte nog geen deel uit van mijn Pinterest-bord, maar verdient er zeker wel een plaatsje. Interessanter voor toeristen zijn de raamachtige schermen die er samen met de akoestiek van de kerk voor zorgen dat je helemaal ondergedompeld wordt in het verhaal van Vincents tijd in Etten-Leur.
Of ik 75 meter wil klimmen naar de top van de kerktoren? ‘Alles voor een mooi uitzicht’, antwoord ik vol goede moed. Helaas blijkt de stevige draaitrap al snel over te gaan in krakende laddertjes waarvan de treden telkens smaller worden. Ik houd vast aan de idee dat tot voor kort de 82-jarige klokkenluider zich hier nog elke dag vlotjes op begaf en word uiteindelijk beloond met een weids panorama over West-Brabant, waarbij ik zelfs de koepel van de Basiliek van Oudenbosch kan onderscheiden. ‘Mijn grootste honger is niet het eten, maar het schilderen’, schreef Van Gogh ooit aan zijn broer Theo, maar na de afdaling van de kerktorentrappen denk ik daar toch net iets anders over. Gelukkig hoef je in het Bourgondische Brabant nooit ver te zoeken naar een culinair adresje.
Wijn- en aspergeboerderij De Santspuy
Van Goghs voorliefde voor natuur en eenvoud leeft voort in de makers en bereiders van de Brabantse streekproducten, zo bewijst ook Gilbert Zweep, eigenaar van De Santspuy in Etten-Leur. Wanneer ik het domein betreed, waan ik me door de uitgestrekte wijngaard, de lavendel op tafel en de ondergaande zon even in de Provence. Al heeft dat heerlijk glas witte wijn van het huis daar ongetwijfeld ook iets mee te maken. Toch besefte de geboren en getogen Brabander Gilbert naar eigen zeggen lange tijd niet dat hij goud in handen had. Toen hij het familiebedrijf overnam van zijn ouders, wilden hij en zijn vrouw Loes de wijngaard initieel ruilen voor financieel voordeligere groenteteelt. De emotionele reactie hierop van Gilberts vader zorgde ervoor dat hij op een nacht zijn vrouw er toch van overtuigde de wijngaard te behouden, waarop zij antwoordde: ‘doe maar, dan kan ik slapen’. En gelukkig maar dat Loes’ nachtrust belangrijk was, want vandaag is het volop genieten van wat ze hier vol passie op tafel toveren. ‘Eigenlijk werken wij ook in de zorg’, stelt Gilbert, ‘alleen zorgen we niet voor mensen.’
Naast druiven teelt De Santspuy ook nog acht hectare aan hoogwaardige, prijswinnende asperges en mogen ze zichzelf erkend distillateur van likeuren noemen. In het boerderijwinkeltje ontdek ik ook nog aardbeien, kaas en tal van andere lokale delicatessen die ze bij collega-producenten halen. De meeste liefhebbers komen hier voor een rondleiding en degustatie, maar tijdens mijn bezoek wordt het al snel duidelijk dat De Santspuy veel meer te bieden heeft dan dat. Zo legden ze ook een bloemenpluktuin aan, organiseerden ze vorig jaar een aantal yogasessies waarbij je zelfs boer Gilbert op een matje kon terugvinden, kan je er een nostalgische huifkarrenrit meepikken, of kan je er vertoeven op een van de werkplekken met wifi-voorziening in het naburige bos.
Nog een West-Brabants pareltje waar alles begon met respect voor een product is LocalTea, de eerste grootschalige theeplantage van Europa
De Menmoerhoeve
Lokaal eten krijgt ook bij recreatieboerderij De Menmoerhoeve een wel heel letterlijke invulling. Een wandeling over dit domein is meteen ook een ontdekkingstocht naar wat je nadien in het restaurant op je bord kan vinden. Als dierenvriend word ik er meestal liever niet aan herinnerd van welk beestje mijn stukje vlees afkomstig is, maar zelfs een druilerige dag als die van mijn bezoek aan de boerderij in Etten-Leur kan de puurheid van wat de familie van Dijck hier verwezenlijkt en de passie waarmee ze dat doen niet verhullen. Weinig vee zal zo’n mooi leven geleefd hebben als dat van De Menmoerhoeve. Verantwoord genieten van wat de natuur ons te bieden heeft, staat hier immers centraal. Zo ontdek ik er naast de traditionele kinderboerderij en speeltuin ook een vergeten-groententuin en een vlindertuin die het kleurrijke gefladder weer moet doen toenemen. Zelfs kinderen leren hier al doende over de fauna en flora dankzij een speciaal ontworpen speurtocht langs vogelhuisjes over het hele domein, inclusief QR-codes. Als Van Gogh zijn inspiratie haalde uit het boerenleven en de natuur in Etten-Leur, dan had een bezoek aan De Menmoerhoeve ongetwijfeld tot een meesterwerk geleid.
Voor wie zelf nog langer wil genieten van ‘de boerenbuiten’ biedt De Menmoerhoeve ook 25 kampeerplaatsen en een aantal blokhutten, net als een feestzaal voor bedrijfs- of familie-evenementen. Hiervoor toverde de familie hun eigen schuur waar ooit 90 melkkoeien onderdak vonden om tot een sfeervolle zaal waarbij ik me bij het betreden ervan even in een Westernfilm waan. ‘Een uit de hand gelopen hobby’, klinkt het, maar dan wel een heel geslaagde.
LocalTea
Nog een West-Brabants pareltje waar alles begon met respect voor een product is LocalTea, de eerste grootschalige theeplantage van Europa. De geur die ik gewaarword op weg naar de proeverij herinnert me ironisch genoeg eerder aan zomerse festivals uit een ver verleden, maar volgens theemaker Dionne is de thee hier niet verantwoordelijk voor, wel het verluchtingssysteem. Als fervent theedrinker weet ik al langer dat een theebuiltje uit de supermarkt verse thee niet kan evenaren, maar nooit was ik mij bewust van wat Dionne me met het openen van zo’n zakje toont: de smaak van de thee die we met z’n allen drinken komt niet voort uit de theeblaadjes erin, wel uit kleine, witte bolletjes geconcentreerde aroma’s die eraan werden toegevoegd. Plantenkweker Johan Jansen wil ons daarom met LocalTea weer échte thee leren drinken en deze tot bij ons brengen via een transparante en korte keten. Lokaal produceren is hiervoor noodzakelijk, al had hij acht jaar nodig om de camellia sinensis – dé oerplant van alle soorten thee ter wereld – winterhard te maken. Wat doet LocalTea dan anders? Zij gebruiken niet de hele plant, maar enkel de jonge toppen die alle smaak herbergen. In de kwekerij in Zundert groeien er nu maar liefst 1,5 miljoen theeplanten, waaraan elke drie weken nieuwe toppen komen. Door niet afhankelijk te zijn van transport en door te werken met een gesloten watersysteem, kent de productie van een kopje thee bij LocalTea 96% minder uitstoot en 96,96% minder waterverbruik in vergelijking met andere theeën uit het buitenland.
Wanneer Dionne me naar de ruimte leidt waar ze de thee bereiden, kom ik tot mijn verbazing niet in een grote fabrieksruimte terecht, maar eerder in een kleine loods waar slechts drie compacte machines staan. Toch blijkt dit voor haar al een heuse upgrade, want voor de komst van die machines moesten ze het doen met grote wokpannen. Ondertussen biedt LocalTea allerlei soorten (h)eerlijke thee aan, van bloemig en verfrissend tot fruitig. Ook een rustgevende van Gogh thee mocht uiteraard niet ontbreken in het assortiment, dat vanaf oktober ook in België in de winkelrekken zal liggen bij Delhaize en Bio-Planet voor zo’n € 3,99 per doosje van 10 builtjes. Meer zelfs: ook op Belgische bodem is een LocalTea-plantage in de maak. In Loenhout zullen zo’n 60.000 theeplanten gekweekt worden en zullen theeliefhebbers hun hart kunnen ophalen tijdens een rondleiding.
Door Rani Guinée.
Ontdek de volledige A Taste of Van Gogh-route, goed voor zo’n 70 km culinair fietsplezier, en alle bijbehorende adresjes op de website van VisitBrabant.
