Berlijn mag dan wel de veggie hoofdstad van Europa zijn, als het om streetfood gaat hoef je elkaar in de Duitse hoofdstad geen mietje te noemen. Worst is nog steeds het meest gesavoureerde item aan kiosken en in restaurants en met de ambachtelijke hausse die ook over Duitsland spoelt, wordt de kwaliteit steeds beter. De beste kiosken of takeaways (in Berlijn: Imbiss) vervolmaken zich in de edele kunst van de curryketchup. Familierecepten worden in kluizen bewaard en er wordt gezegd dat je aan de saus meteen ook de kiosk kunt herkennen.
Maar wat is nu de ontstaansgeschiedenis van de currywurst? En waarom is die snack zo populair in Berlijn? Kerrie is geen Duitse specerij, en ketchup komt uit de Verenigde Staten. De kiem van het succesverhaal ontspringt meteen na de Tweede Wereldoorlog. Duitsland heeft de strijd verloren, Amerikanen, Russen en Fransen bezetten Berlijn. De Amerikanen brengen hun voorliefde voor hamburgers mee, voor hotdogs en ketchup. Maar ketchup is schaars in het naoorlogse Berlijn. In 1949 begint Herta Heuwer te experimenteren met een eigen tomatensaus en specerijen om de smaak van ketchup zo goed mogelijk na te bootsen. Het wordt een succesverhaal. In de glorieperiode stelt Heuwer in West-Berlijn 19 mensen tewerk. De bouw van de Muur houdt de currywurst niet tegen. De snack is op dat moment ook in het oosten van de stad zo goed ingeburgerd dat het nieuwe regime zich niet eens de moeite getroost het als imperialistische import af te schilderen. Een kiosk als Konnopke, aan de Schönhauser Allee, verkocht al in DDR-tijden currywurst en was beroemd in Oost-Berlijn.
De beste adresjes
In België kennen we curryworst natuurlijk ook. Het is een snack op basis van (veggies, even wegzappen nu) separatorvlees van kip, die in West- en Oost-Vlaanderen overigens gewoon frikandel heet. Heeft onze curryworst/frikandel met de Berlijnse currywurst vandoen? Soms. Konnopke serveert bijvoorbeeld een worst die zeer goed op onze frituursnack gelijkt, maar op basis van betere ingrediënten wordt bereid. Bij Zur Bratpfanne is het een kleine braadworst, die je er overigens ‘mit’ of ‘ohne’ kunt bestellen. Met of zonder darm. Het is meteen ook onze favoriet in Berlijn.
Zur Bratpfanne
Het verhaal begint op 16 november 1949. Annemarie Mosgraber werkt bij een Amerikaanse officiersfamilie en leert er hamburgers, ketchup, curry en ‘relish’ kennen. Ze stimuleert haar man Günter om een worsthandeltje op te zetten. De Mosgrabers gingen curryworst verkopen voor het Titania-Palast, toen een bioscoop. Na drie jaar mocht Günter een klaptafeltje met baldakijn plaatsen, dat hij overigens netjes elke avond weer moest afbreken. Maar de worst viel in de smaak, en de saus die vandaag geserveerd wordt, is nog net dezelfde als bijna zeventig jaar geleden. Dik, smeuïg, pittig, je proeft de tomaten. En weinig suiker.
Konnopke
Currywurst is dus een naoorlogse uitvinding. Maar de Duitsers aten natuurlijk al veel vroeger worst. Max Konnopke opende in 1930 al een worstenkraam aan de Schönhauser Allee. Men at toen vooral Bockwurst, een dikke, in eigen sap gekookte worst die meestal met mosterd en een broodje wordt verorberd. Na de oorlog begonnen ook de Konnopkes currywurst te verkopen en ook toen de DDR ontstond en daarna ook de Berlijnse Muur werd gebouwd, mochten ze dat tot ieders verbazing blijven verder doen. De Schönhauser Allee lag immers in Oost-Berlijn, op de drukke verkeersas naar de Alexanderplatz. Het verhaal doet de ronde dat de currywurst in DDR-tijden beter was dan vandaag, maar de Imbiss is nog steeds een fantastische plek, onder de spoorlijn van de U-Bahn.
Curry 36
Als je het internet erop naslaat, dan zul je merken dat de meeste websites Curry 36 als het epicentrum van de Berliner worstcultuur beschouwen. En we willen dat niet ontkennen. Uiteindelijk draait alles om smaak. En dat is een persoonlijke kwestie, niet? In ieder geval, het is er altijd heel erg druk, er worden letterlijk aan de lopende band worsten versneden en blinkende laagjes curryketchup uitgesmeerd, het is een plek voor aficionado’s en ook wel veel bekende Duitsers.
Witty’s
Ook de currywurst ontsnapt niet aan de gezondheidsrage, en dat is maar goed ook. Ben je op zoek naar een biologische snack, dan moet je naar Witty’s aan de Wittenbergplatz. Je kunt er zelfs een portie bio Belgische frietjes krijgen, maar over de kwaliteit van de mayonaise willen we ons niet uitspreken. We lusten onze currywurst overigens liever met een lekkere homp brood of een Duitse pistolet.
Krasselt’s
Ook Krasselt’s bevindt zich in de wijk Steglitz, net als het eerder besproken Zur Bratpfanne. Het vlees wordt er nog altijd geserveerd met houten stokjes, en komt met een saus waarvan verteld wordt dat de eigenaar ze enkel achter gesloten deuren wil bereiden.
