Recent nog wezen opgravingen uit dat Doornik 150 jaar ouder zou zijn dan Tongeren. En die vaststellingen gaan hand in hand met de culturele rijkdommen die de stad vandaag nog steeds bezit. Tijd voor een beknopte geschiedenis. Doornik was namelijk een belangrijk historisch kruispunt aan de oevers van de Schelde. De Romeinen brachten welvaart en rijkdom. Ze legden omwallingen en heirwegen aan waardoor de handel floreerde. Daarna kwam Clovis. Hij maakte van Doornik de eerste wieg van zijn rijk. De gelovige heerser doopte Doornik tot een bisschoppelijke stad en dat zou ze 15 eeuwen lang blijven. In de middeleeuwen bereikte de stad haar economisch hoogtepunt. Een echt gouden tijdperk dankzij de textielnijverheid en de steenbakkerij. In de 12de eeuw werd gestart met de constructie van de kathedraal, een immens complex bouwwerk dat op haar beurt zeven eeuwen geschiedenis vertelt. Een verhaal van romaanse sereniteit en gotisch verticalisme.
Wat meteen opvalt, is dat de kathedraal wat scheef lijkt te staan. En daar is een heel logische verklaring voor. Want wat vandaag een architecturaal boeiende parel is, werd gebouwd op de fundamenten van niet één, niet twee, maar wel vijf oude romaanse kerken. En net dat maakt het een interessant schouwspel. Een contrast tussen de romaanse en gotische stijl. Binnen en buiten. De twee westelijke portalen aan de Place de l’Evêché vormen de hoofdingang. Ze brengen je binnen in een romaans schip en transept. Wat imponeert, is de eenvoud van het schip. Het is geïnspireerd op Normandische kerken en heeft een brede middenbeuk met drie etages rondbogen. Een knipoog naar het Romeinse verleden van de stad.
Qua omvang voelt het aan zoals de Notre-Dame in Parijs
Na alle verbouwingen en toevoegingen is het koor wel altijd op haar oorspronkelijke plaats gebleven. Maar het kende ook enkele transformaties. Voormalig bisschop Walter van Marvis vond het oorspronkelijke romaanse koor te smal, te sober. Hij liet zich inspireren door de kathedralen in Amiens en Beauvais en liet een indrukwekkend koor bouwen. De imposante luchtbogen moesten de stabiliteit van de constructie garanderen. Door de gigantische ramen stroomde het licht naar binnen.
Het koor en het schip worden verbonden door het transept. En dat is in dit geval haast een kerk in een kerk. Qua omvang voelt het aan zoals de Notre-Dame in Parijs. Hier geen imposante roosvensters, wel een perfecte overgang tussen de romaanse eenvoud en de gotische gewelven. De vier torens van het transept zijn elk 83 meter hoog en staan rond de lantaarntoren. Deze vijf torens zijn bepalend voor het uitzicht van de stad. In Doornik spreken ze van de “cheoncq clotiers”. Leuk om weten: slechts één van de vijf is uitgerust met klokken. Binnenin worden het koor en het schip gescheiden door een indrukwekkend doksaal. Het origineel werd vernietigd door beeldenstormers, maar kunstenaar Corneille Floris besloot dat de kathedraal gerust nog een vleugje renaissance kon gebruiken. Hij werkte een doksaal uit geïnspireerd op Romeinse triomfbogen met vierkante bas-reliëfs in albast en ronde medaillons.
De Doornikzanen hebben hun kathedraal bijna altijd in de stellingen weten staan
Toegegeven, het klinkt als een chaos en kakofonie aan stijlen. Maar de architecten zijn er op een meesterlijke wijze in geslaagd de evolutie van bouwstijlen weer te geven en toe te passen. Het is een echt historisch gebouw waar je elk laagje van haar geschiedenis en evolutie nog in terug vindt. De Doornikzanen hebben hun kathedraal bijna altijd in de stellingen weten staan. Ook vandaag nog. In 2006 werd een structuurplan voor een totaalrestauratie opgesteld. De eerste en tweede fase omvatten de herstelling van de buitenmuren en het dak, samen met de vijf torens en het transept. Die fases zijn afgewerkt in 2017 en een jaar later werd begonnen aan de restauratie van het gotische koor. Einddatum: 2025.
Door Anastasia Verleysen.
