De Metropolitaanse kerk Sint-Rombouts in Mechelen is de zetel van het aartsbisdom en daarmee de belangrijkste kathedraal van het land. Ssssssht… niet verder vertellen want in Antwerpen weten ze dat nog niet. En wat gebeurt er als je zeven vrouwen een jaar opsluit in dit gebouw? Na twee weken hebben ze het al over ‘onze’ kathedraal en met behulp van hun grenzeloze nieuwsgierigheid hebben ze de ene na de andere middeleeuwse muurschildering ontdekt.
Het grootschalig vooronderzoek is in opdracht van de provincie Antwerpen uitgevoerd ter voorbereiding van de toekomstige interieurrestauratie. Daarbij zijn met een scalpel steekproeven en vrijleggingen gemaakt. In het beste geval levert een steekproef een mooie trapsgewijze vrijlegging op waarbij laagje voor laagje verf wordt vrijgelegd. In de realiteit zijn de verflagen vaak fragmentair bewaard waardoor het zoeken is om de chronologie van de lagen te achterhalen. De resultaten van de steekproeven worden in fiches gegoten (695 stuks!), met elkaar vergeleken en getoetst aan de bouwgeschiedenis en historische bronnen. Het lijkt op puzzelen en in de kathedraal hebben we de hoekjes gevonden en een groot deel van de rand. Maar in het midden zitten wel wat gaten waardoor de afbeelding niet volledig is.
Op de muren en bundelpijlers brengen ze de symbolen van hun gilde aan in kleurrijke schilderingen
De teruggevonden muurschilderingen vertellen de verhalen van de gebruikers van de kathedraal. De belangrijkste groep zijn de gilden, die elk een kranskapel in gebruik hebben. Op de muren en bundelpijlers brengen ze de symbolen van hun gilde aan in kleurrijke schilderingen. In de kapel van de Handboogschutters zijn maar liefst vijf decoratieve fases boven op elkaar teruggevonden met schilderingen van vuurslagen (een soort middeleeuwse aansteker), aangespannen bogen, gekruiste pijlen en wapenschilden. Bij de Brouwers zijn hopperanken te zien en in de kapel van de kruisboogschutters wisselen de afbeelding van een kruisboog, een bloemmotief en een wapenschild elkaar af.
Zo is er een grisailleschildering teruggevonden van enkele heiligen
Eén van de kapellen is in handen van de Broederschap van het Heilig Sacrament. Dit Broederschap kan de meest vooraanstaande burgers van de stad tot zijn leden rekenen en kent een enorm succes aan het begin van de 16de eeuw. Het belang van deze Broederschap blijkt duidelijk uit de teruggevonden decoratie, die bijzonder rijk is uitgewerkt. Zo is er een grisailleschildering teruggevonden van enkele heiligen en bevat de bundelpijler de afbeelding van het Lam Gods. Op de oostmuur, achter een schilderij, is een muurschildering van ruim 3 x 2 m aanwezig die de H. Martinus voorstelt.
In de kooromgang en de kranskapellen zijn de sporen van de schilderingen nog vrij duidelijk te zien maar de meest spectaculaire vondst bevindt zich op een moeilijk toegankelijk plaats nl. achter het altaar in de Sacramentskapel. Daar is het tafereel afgebeeld van Christus in de Hof van Olijven, waarschijnlijk te dateren aan het begin van de 16deeeuw. De personages zijn bijzonder mooi uitgewerkt en de kleuren hebben na al die eeuwen nog niets aan kracht ingeboet.
Wees bij een volgend bezoek aan de kathedraal nieuwsgierig naar de verhalen die de muren te vertellen hebben. De kleurrijke verfresten zijn een rechtstreekse link naar verre voorouders die hun stempel op dit gebouw hebben gedrukt.
© Marjolein Deceuninck
Foto: Cedric Verhelst
Meer over het Bourgondische Mechelen? Bekijk het filmpje!
