Er was eens…
Drie woorden die elk van ons doen terugdenken aan lang verleden tijden, aan onze kinderjaren, aan een sprookje. We hebben allemaal een stuk van ons traject afgelegd op persoonlijk en professioneel vlak. Lang geleden had ik, net als iedereen, heel wat dromen (en nog steeds). Slechts één daarvan was de wereld ontdekken. In die tijd was het niet vanzelfsprekend dat men jaarlijks de wijde wereld introk om zelf de grenzen te verleggen, alles was nog net iets minder toegankelijk dan nu het geval is.
Reizen beleefde men toen ook met alle zintuigen, met in de ene hand een gedrukte reisgids en de andere hand een lokale specialiteit. Het was een tijd voor we door de lens begonnen te leven, waarbij elke foto een weloverwogen keuze was, want het fotorolletje was doorgaans goed voor 24 opnames. Elke foto, ongeacht of deze geslaagd was of niet, was een herinnering.
Dit alles begon bij mijzelf in het magische jaar 2000, de ontdekking van Zuid-Amerika als uitwisselingsstudent met AFS in Santa Cruz de la Sierra in Bolivia. Als achttienjarige verlies je plots alle oogkleppen die je onbewust vanuit thuis had meegekregen (het ‘rond de kerktoren-gedachtegoed’). Je ontdekt een andere cultuur, geschiedenis en je wordt letterlijk meegezogen in de gemeenschap en geconfronteerd met de realiteit in een wereld zonder sociaal vangnet, zonder basisgezondheidszorg en waar analfabetisme nog grotendeels de standaard was.
Vandaag is de wereld mijn werkdomein.
“Hoeveel keer bent u er al geweest?”
Hapag-Lloyd Cruises
In 2013 had ik het voorrecht om de vertegenwoordiging voor Hapag-Lloyd Cruises op te nemen in België. Dat zag ik als de ultieme toegangspoort tot iets wat anders enkel een droom zou blijven: het ontdekken van Antarctica. Sinds jaar en dag geef ik presentaties en opleidingen over expedities naar het Witte Continent, waarbij de luisteraars aan je lippen hangen en de zaal zich meermaals vult met “Wow”. Vele groepen hebben we samen met reisagenten en touroperators daarheen gestuurd. Maar vaak kreeg ik ook de vraag “Hoeveel keer bent u er al geweest?”
Die vraag bracht telkens weer de ontnuchtering.
Tot februari 2022.
Boarding
Ik kreeg inmiddels nog vaker de vraag: “Wat was het mooiste moment van de reis?”
Ik kan alleen beamen dat de totaalbelevenis niet te definiëren valt, dat het mooiste moment voor iedereen iets anders is. Spreekt voor zich dat we allemaal walvissen en pinguïns wensten te zien.
Maar als er een moment is dat me voor altijd zal bijblijven, dan is het de fantastische vaart doorheen het Beagle Channel, we verlaten ‘El fin del mundo’, zittend op het terras van het Lido restaurant. De zon zorgt voor een mooi kleurspektakel en ik en mijn reisgenoten deelden dezelfde mening: “Wow, dat we dit mogen meemaken”. Nu was het echt met het gevoel van ‘en nu verlaten we de bewoonde wereld’. Het was ook het moment dat we ons loskoppelden van de de constante bereikbaarheid en informatiestroom. Het was het moment waarop we de wereld even verlieten waarbij Europa nog het Europa was dat we allemaal kenden.
South Georgia
In 1946 beschreef Niall Rankin het eiland South Georgia als volgt.
“Als je een gigantisch mes zou nemen, onder de hoogste bergruggen van Zwitserland zou snijden, precies waar de enorme gletsjers in de vallei naar beneden tuimelen, en dan je stuk berg, druipend van het gletsjerijs, in de zee zou laten vallen, ik denk dat je een goed idee van de plaats zou krijgen. Het is lang en smal en overal rijzen de met sneeuw bedekte bergen recht uit het water en reiken ze nabij het midden van het eiland tot een hoogte van meer dan 2.900 meter.”
Omwille van de ligging is het eiland in de zomer de hotspot van de wereld voor krill, de basis van de voedselketen voor het leven in de Zuidelijke Oceaan – lees Antarctica. Bijgevolg is het de plaats waar de grootste zeezoogdierenpopulatie ter wereld zich concentreert op de oostkant van een eiland dat slechts 170 km lang is en tussen de 2 en 40 km breed.
- zeeolifanten: 450.000, goed voor 50% van de totale populatie
- Circa 6 miljoen pelsrobben
- Meer dan één miljoen koningspinguïns
- Grootste kolonie van Macaroni pinguïns
- Verder nog enkele miljoenen Chinstrap en Gentoo pinguïns.
- Broedplaats van + 10 miljoen vogels zoals onder andere de Albatros
De landing in Fortuna Bay
We landen met de vier Belgen met de allereerste zodiac op het strand. Daar sta je dan, helemaal alleen, omgeven door rust, geen mens te bespeuren, maar wel miljoenen zwarte ogen op jou gericht. Spontaan zou je knielen voor alle deze pracht en glorie. We hadden een get together van een kolonie van 25.000 koningspinguïns, circa 500.000 pelsrobben en massa’s zeevogels die ons scherp in de gaten hielden.
De grommende pelsrobben sprongen naar ons toe om hun puppy’s te beschermen, de koningspinguïn zag er uit als een butler die naar ons toekwam alsof hij klaar was ons een glas champagne te serveren
De dag was uiterst vermoeiend, na de eerste landing om 6u30 (duur 2 uren) was er niet veel later al direct een tweede en om 17 uur deden we vervolgens een trektocht van 3,5 km doorheen het ruige berglandschap van Maiviken Bay naar het oude walvisjachtstation Grytviken.
Walvisjacht?
Jawel, het eiland heeft in de 20ste eeuw een zeer lugubere geschiedenis gekend, er waren verschillende walvisjachtstations in de baaien die op 50 jaar tijd het walvisbestand met 90 % decimeerden. Dit eiland, dat vandaag uitstekend wordt beschermd, was tot 1962 de industriële hoofdplaats van de walvisjacht wereldwijd. Indrukwekkend, luguber en confronterend tegelijkertijd. Vandaag de dag lopen de pinguïns gewoon doorheen deze teloorgegane dorpen en liggen de pelsrobben en de zeeolifanten verborgen in de ruïnes te slapen.
Tevens herbergt Grytviken de begraafplaats van de grootste held van de zuidpoolgeschiedenis, Sir Ernest Shackleton; het verhaal beleef je tijdens deze reis van op de eerste rij, een ware nagelbijter.
Deception Island is één van de meest bijzondere eilanden wereldwijd
Het continent
De toon voor de rest van de reis was gezet. We varen langs de South Orkney eilanden, slalommend doorheen het tapijt van ijsbergen zetten we koers naar het continent.
Onze eerste landing op het continent bij Brown Bluff was direct een topper. Het lijkt van op het schip wel een Picassoschilderij: een roodkleurige vulkaan met een zwarte rotskust ingekleurd met enorme witte en rode vlekken over de gehele kustlijn. Grote kolonies van Adelie en Gentoo pinguïns bereiden zich hier voor op de komst van de winter, een enorme walm (lees ‘stank’) heet je welkom. De vlekken zijn dan ook niets anders dan de uitwerpselen, waarmee de pinguïns zeer vrijgevig zijn.
We navigeren rechts van het schiereiland doorheen de Weddellzee, het schip HANSEATIC inspiration heeft zijn zinnen gezet om zo ver mogelijk zuidwaarts te gaan. JA, het schip heeft een nieuw record voor de rederij, het meest zuidelijke punt in de Weddellzee werd bereikt, dat moet gevierd worden. We staan op de Larssen A ijsplaat en aanschouwen de indrukwekkende horizon, dit terwijl voor ons een zeeluipaard en enkele robben aan het rusten zijn op een drijvende ijsberg. IJsbergen zie je in alle grootordes, vormen en kleuren, een combinatie van zoetwater gletsjerijs dat ooit is afgebroken van het continent tot gefragmenteerde ijsschotsen van het bevroren zeewater.
Vanaf -1,9 °C bevriest het zeewater, in de zomer heeft het een temperatuur tussen -0,5 en 1°C. In de winter vriezen de oceanen rondom het continent dicht en is het continent Antarctica driemaal zo groot als in de zomer. Met onze zodiacs cruisen we rustig doorheen het ijs, we aanschouwen tafelijsbergen, waarvan je de omvang gewoonweg niet kan vatten. Niet vergetende dat slechts 10 % van een ijsberg zich boven het wateroppervlak bevindt.
Westkust
Halfweg van onze reis, we hebben al meer dan tien dagen niets anders dan ons eigen schip waargenomen op de radar. In de Weddellzee waren we helemaal alleen, zij heeft een grootte van ongeveer 2.800.000 km², België 30.689 km².
Maar eens we naar de linkerzijde van het schiereiland gaan, lijkt het plots meer “bewoond”. Zowel de Britten en in het bijzonder de Argentijnen hebben hier op verschillende eilanden basissen neergezet (lees houten barakken met weinig comfort). Deze dateren van het begin van de jaren 1900, waarbij de basis fungeerde voor wetenschappelijk onderzoek, wat toen veelal een dekmantel was om gewoon present te zijn in de regio en hopen zo aanspraak te maken op een deel van Antarctica. In het bijzonder de Argentijnen zijn vandaag nog vrij fanatiek in het verdedigen van hun aanwezigheid in Antarctica, ook al zijn de basissen nauwelijks tot niet bemand.
Op verschillende locaties vernemen we dat eind van de 19de eeuw de Antarctische pelsrob bijna was uitgestorven door de pelsjacht. In de jaren 40 van de vorige eeuw is de jacht aan banden gelegd, maar was vervolgens de walvisjacht actief. Op vele stranden van de eilanden zijn dan ook heel veel walvisbeenderen terug te vinden en hier en daar ook het wrak van een sloep of schip dat het niet gehaald heeft. Vele basissen zijn vandaag geconverteerd tot een museum dat je ook vrij kunt bezoeken.
We ontdekken de nalatenschap van de grootste en tegelijk zeer onbekende Belgische ontdekkingsreiziger Adrien de Gerlache. De meeste eilanden en kanalen aan de Westkust werden door zijn expeditie eind jaren 1900 in kaart gebracht. Zo zijn er onder andere het Antwerp Island, Brabant Island, Liege Island. Ook gaven ze de naam aan één van de mooiste baaien genaamd de Wilhelminabaai. Wilhelmina, die was toch Nederlands? Correct, het Nederlandse (en niet het Belgische) Koningshuis had deze expeditie financieel gesteund en werd daar zo voor beloond. De hele westelijke regio is totaal anders dan de Oostkust. De Oostkust was de eindeloosheid van de oceaan gevuld met de meest indrukwekkende ijsbergen. Het westen zijn indrukwekkende baaien, rotsformatie, eilanden, nauwe kanalen waar men doorheen vaart.
Tot we plaats een eiland binnenvaren. Jawel, het eiland is een ontplofte vulkaan, waarbij de caldera nog bestaat en je dus eigenlijk de caldera binnenvaart. Dit is Deception Island; met de laatste uitbarsting in 1970 en nog een actieve vulkaan, heerst hier de geur van zwavel, zijn er warmwaterbronnen en is de ondergrond nabij het water aangenaam warm. Van 1819 tot 1931 was hier een actieve jacht op pelsrobben en walvissen. Op het eiland zijn de ruïnes van de walvisindustrie terug te vinden. Deception Island is één van de meest bijzondere eilanden wereldwijd en bijgevolg ook de meest bezochte bestemming door expeditieschepen.
Dit is ook de plaats waar we ons eerste certificaat scoren: Antarctic plunge.
We baden in het water van de caldera. Of het koud is? Het water is 0,5 °C, je gaat onder water en je krijgt direct een druk op je borstkas waarbij het lijkt alsof je niet meer kunt ademen. Val je in dit water, zijn de overlevingskansen na 15 minuten nog uiterst gering.
En zo begon onze tocht naar de certificaten. Het eerste was binnen, er zouden er nog 3 volgen.
Drie dagen later waren we in Marguerite Bay, we waren voorbij de Zuidpoolcirkel gegaan.
De Zuidpoolcirkel is een van de 2 poolcirkels die aangeduid worden op kaarten van de aarde. Hij loopt op ongeveer 66,5 graden of zo’n 7.400 kilometer zuidelijk van de evenaar. Slechts een handvol schepen varen zo ver in het zomerseizoen, dus goed voor een certificaat.
We waren op het verste punt, dus onze terugtocht werd dan ook de tocht naar het einde van onze cruise. Gedurende 15 dagen hadden we een stralende zon, de zee was een spiegeltje. De laatste 4 dagen werden voor ons gekenmerkt door het weer dat Antarctica vaker typeert: sneeuw, wind, mist en veel golven. Lemaire channel was volledig gehuld in mist, we zagen de hoge bergpieken langs beide kanten van het schip oprijzen in de mist. We werden dankzij de mist wel langs alle kanten van het schip bezocht door walvissen, bijna allemaal waren het bultruggen, maar ook twee keer hadden we een kleine school van orkas.
De gehele reis was al buitengewoon, ik koesterde echter nog maar één wens: “ik wou een echte Drake Passage!”
Het zag er naar uit dat ik op mijn wenken werd bediend, golven van 7 tot 8 meter werden waargenomen. We waren met 138 passagiers, maar tijdens de lunch zaten we er maar met een 25-tal. Hoe dan ook, ik had er persoonlijk meer van verwacht. De golven kwamen van de zijkant, dus het schip schommelde zoals een babywieg. Het viel dus nog heel goed mee en dus niet goed genoeg voor een certificaat. Plots zagen we dan in de nacht een licht in de verte, het waren de lichttorens aan het Beagle Channel. Bij de volgende ochtend meerden we aan in Ushuaia, we verbonden ons met het lokale wifinetwerk en lazen dat Rusland Oekraïne was binnengevallen. Europa van toen we vertrokken was plots niet meer hetzelfde.
Opgetekend door Davy Van Acker.
Foto’s: Hapag-Lloyd Cruises en DVA.
Een expeditie naar Antarctica is de ultieme droom op je bucket list. Je vindt alle informatie via deze link.
Dit zijn enkele mogelijke afreizen:
