“Misschien moeten jullie investeren in een beademingsmachine ofwel snel naar hier terugkeren,” text een goede vriendin. “Gaat het daar? Zoveel onheilspellend nieuws over Amerika, wat is dat daar, zeg?”, vraagt iemand anders. Nu de coronacrisis die hier woedt, ook in België voorop in het nieuws zit en sinds het interview met Geert Mak in De Morgen van enkele dagen geleden (“De VS worden het grote rampgebied, dat wordt hartbrekend”), krijg ik heel wat ongeruste berichtjes. Ik overloop ze in mijn hoofd en neem me voor deze first thing in the morning te beantwoorden. Het is drie uur ‘s nachts en ik ben klaarwakker, uit mijn slaap gehaald door een enge droom.
Ik draai en keer, lig te piekeren en denk terug aan een uitspraak die P. – en we kennen elkaar al sinds we 12 zijn – mij vaak voor de voeten gooit wanneer ze vindt dat ik een situatie te optimistisch inschat. “Gij zijt toch een geruste ziel!” Daar moeten we dan altijd om lachen.
Twee weken ver in de Amerikaanse coronarealiteit verraden mijn slaappatroon en dromen dat ik dit keer niet zo gerust ben, echt niet.
Bij het ontbijt lees ik de nieuwsbrief van Detour Detroit, een topnotch journalistieke start-up. Ze geven de laatste cijfers mee: er zijn nu (geteld op woensdag 25 maart) meer dan 2000 Michiganders besmet met COVID-19, daarvan zijn er 43 gestorven. Ik weet het, een mens wordt om de oren geslagen met cijfers en curves. Maar Detour Detroit voegt er nog een verduidelijking aan toe. “In Detroit verspreidt het coronavirus zich sneller dan in de rest van de Verenigde Staten, met uitzondering van New York en New Orleans.” Terwijl ik dat laat bezinken, flitst over mijn scherm de ene nieuwsupdate na de andere. Amerika haalt een trieste eerste plaats: de meeste coronabesmettingen vind je hier, meer dan in China, meer dan in Italië.
Straks gaan we met ons gezin het derde weekend van “social distance” in. De Michigan-tijdslijn ziet er ongeveer zo uit: in de week van 9 maart gaan stemmen op om de scholen te sluiten, vanaf 16 maart zijn alle scholen dicht, veel winkels en kantoren blijven open. Afgelopen maandag 23 maart vaardigde Gretchen Whitmer, onze gouverneur, een Stay At Home verplichting uit, tot 13 april, alleen essentiële winkels en bedrijven blijven operationeel. Whitmer heeft aan de federale overheid gevraagd om Michigan uit te roepen tot rampgebied, de zogenoemde disaster declaration, een stap die verschillende staten al zetten om op bijkomende hulp en middelen te kunnen rekenen.
Je handen wassen? Toch gemakkelijker als er water uit de kraan komt
Via de school van de kinderen, lokale kranten en op sociale media heb ik de discussie over het sluiten van scholen en bedrijven gevolgd. Het grootste probleem voor de lagere en middelbare scholen in de regio Detroit? Uitvissen en organiseren hoe je een grote groep kinderen toch nog eten kan bezorgen, daarvoor hangen ze namelijk grotendeels van de school af. Het probleem voor veel, vooral kleinere, bedrijven? Dat je het personeel moet ontslaan, waardoor die mensen meteen hun ziekteverzekering verliezen. “This virus is exposing two fundamental flaws in our society: children’s nutrition being tied to public schools and health care being tied to employment”, post een Amerikaanse vriend op zijn Facebook-pagina. Ik vind het geen slechte samenvatting.
Deze pandemie is overal een tragedie, maar in een land met dure en selectieve toegang tot gezondheidszorg en zonder noemenswaardig sociaal vangnet, zijn de gevolgen nauwelijks te overzien. Zeker als je, zoals een groot deel van de Amerikanen, van paycheck tot paycheck leeft en al blij bent dat je, zonder bijkomende schulden, met je laatste dollarcent het einde van de maand haalt. Ik ken de ‘eigen schuld, dikke bult’-clichés. Amerikanen kunnen niet sparen, er staan vier auto’s voor de deur, ze hebben een tv en computer in elke kamer en boeken tripjes naar Disneyland alsof het niets is. Die bestaan. Daarnaast zie ik vooral veel Amerikaanse families die moeten knokken, zelfs als ze met twee werken, om het hoofd boven water te houden. Ik ben super opgelucht wanneer het gigantische steunpakket om het economische leed van Amerikanen te lenigen, eindelijk door de Senaat geraakt.
Ongeveer 30 procent van de Detroiters leeft onder de armoedegrens. De stad maakte de laatste jaren een stevige comeback (in 2015 leefde 40 procent van de Detroiters in armoede). Nieuwe kantoren, hotels en restaurants creëerden jobs en brachten toeristen terug, allemaal goed voor de stadskas. Dat staat nu tijdelijk on hold. Het stadsbestuur moet op veel fronten strijd leveren. Vandaag hebben enkele ziekenhuizen de maximumcapaciteit bereikt. Daarnaast worden in allerijl nog meer voedselbanken opgezet dan er al waren. Voor 1400 Detroitse gezinnen die zonder water zitten omdat ze hun rekeningen niet konden betalen, werd een hulpprogramma opgezet om die shut offs ongedaan te maken. Je handen wassen? Toch gemakkelijker als er water uit de kraan komt.
Vanuit Ann Arbor, San Diego, Antwerpen, Gent en Wevelgem praatten we via een videolink
Onze verplichte sociale isolatie, ça va. Voorlopig is niemand ziek. De kinderen volgen online les, mijn man werkt van thuis uit. Ik moet wel mijn plannen met A Dose of Detroit uitstellen, toerisme in Detroit is momenteel niet aan de orde. Ondertussen probeer ik vooruit te werken aan een herlancering en maak ik meer tijd vrij om te schrijven. We kunnen naar buiten. Ann Arbor heeft veel groen en op wandelafstand ligt een rustig park. Whatsapp houdt ons in contact met vrienden hier en met vrienden en familie in België. Vorige zaterdag hadden we een fijn familiefeest. Vanuit Ann Arbor, San Diego, Antwerpen, Gent en Wevelgem praatten we via een videolink. Het verliep bij momenten chaotisch en we tetterden door elkaar, maar dat is eigenlijk ook zo als we elkaar in het echt zien. Het was niet eens moeilijk om een datum te vinden, geen van ons had andere plannen.
Toch voel ik me bij momenten beklemd. Soms voelt het als een stamp in de maag die ik niet zag aankomen. Wat als mijn tachtigjarige ouders ziek worden? Wat als een dierbare in het ziekenhuis belandt? Soms is het een berichtje of een gesprek dat mij in een kramp doet schieten. Ik kan er de vinger niet opleggen, het is een onwezenlijk gevoel.
Gisteren zag ik toevallig een Facebookpost met een artikel uit The Harvard Business Review. Het was een interview met rouwspecialist David Kessler (de man die met Elisabeth Kübler-Ross een standaardwerk schreef over rouwverwerking). “We weten dat dit tijdelijk is, maar zo voelt het niet aan,” legde Kessler uit. “Dingen zullen wel degelijk veranderen. Het vertrouwde ‘normaal’ is niet meer, de economische gevolgen maken ons bang, we verliezen grip en contact. Dat hakt er stevig in. We zijn in rouw. We zijn collectief in rouw.”
Update: de recentste cijfers (van vrijdag 26 maart) zijn alarmerend. Er zijn nu meer dan 3600 COVID-19 besmettingen en 92 doden in Michigan.
